Author: tcnhat

Clare-Salzler và cộng sự, cách đây 20 năm, lần đầu tiên đã chứng minh những tế bào Tua có nguồn gốc từ hạch bạch huyết tuyến tụy của chuột tiểu đường (NOD) có khả năng ngăn chặn bệnh tiểu đường loại 1 khi tiêm vào những con chuột đồng gen. Đột phá này đã bắt đầu kỉ nguyên của tế bào tua, ở một khía cạnh trước đó chưa ai đánh giá: tiềm năng ức chế miễn dịch. Kể từ đó, liệu pháp miễn dịch tế bào tua nhắm đến khối u ác tính, những thử nghiệm liệu pháp tế bào tua trên bệnh nhân được bảo hiểm y tế, những điều này mở đường cho các thử nghiệm đầu tiên của tế bào tua trên con người.

(A) Hướng tiếp cận chung cho liệu pháp trị ung thư bằng liệu pháp tế bào tua.
Hầu hết tế bào tua được tạo ra từ bạch cầu đơn nhân dưới sự hiện hiện của GM-CSF/IL4. Sau đó tế bào tua được tiếp xúc với kháng nguyên ly giải từ khối u rồi được tiêm vào bệnh nhân. Tùy thuộc vào khối u mà tế bào tua có thể được tiêm trực tiếp vào vị trí u hoặc được tiêm vào máu ngoại vi. Các tế bào tua được tạo ra bằng sự thúc đẩy trưởng thành về mặt kiểu hình, đặc trưng bởi các protein bề mặt đồng kích thích, biểu hiện cao HLA và tiết ra các cytokine tiền viêm.

(B) Ngược lại, liệu pháp tế bào tua chữa tự miễn bằng cách cung cấp một môi trường điều hòa.
Mục tiêu là ngăn chặn tế trực tiếp hoặc gián tiếp các tế bào T tự phản ứng hoặc ngăn chặn các tế bào T/B trinh nguyên trở thành tế bào tự phản ứng. Tế bào tua chưa trưởng thành ngăn chặn các tế bào T tự phản ứng trực tiếp và gián tiếp bằng cách kích thích sự tăng sinh và biệt hóa các tế bào T và B điều hòa. Như vậy sử dụng tế bào tua chưa trưởng thành có thể ngăn chặn sự hình thành tế bào T tự phản ứng, điều này rất có ý nghĩa trong điều trị tiểu đường loại 1.

Tài liệu tham khảo:
Dendritic Cell Therapy for Type 1 Diabetes Suppression. Nick Giannoukakis, Massimo Trucco;  Immunotherapy. 2012;4:1063-1074.

Phan Lữ Chính Nhân

Phôi dịch chuyển trong trứng để điều chỉnh nhiệt độ – yếu tố quyết định giới tính ở rùa.

Rùa ao Trung Quốc loại nhỏ (Chinemys reevesii) có thể điều hòa nhiệt độ cơ thể trước khi nở.

Chinemys reevesii bắt đầu tự chủ từ rất sớm. Một nghiên cứu đăng trên Biology Letters cho thấy phôi của loài bò sát này có thể di chuyển xung quanh trong trứng để điều hòa nhiệt độ cơ thể và tiếp theo là giới tính của mình. Wei-Guo Du, nhà sinh thái học ở Học viện Khoa học Trung Quốc – Bắc Kinh và là trưởng nhóm thực hiện nghiên cứu cho biết: “Kết quả của chúng tôi cho thấy nhiều động vật có thể chủ động chọn lựa vận mệnh cho mình ngay cả ở giai đoạn rất sớm của phôi”.

Phát hiện này chống lại giả định từ lâu cho rằng nhiệt độ phôi của bò sát được xác định chỉ bởi môi trường nơi mà rùa mẹ đẻ trứng. Đối với C. reevesii, phôi phát triển trong điều kiện mát chủ yếu mang giới tính đực, trong khi những phôi phát triển trong điều kiện ấm hơn mang giới tính cái.

Vị trí

Du và cộng sự cho thấy phôi C. reevesii đã điều chỉnh nhiệt độ của chúng bằng cách di chuyển đến những điểm nóng hay lạnh bên trong trứng giống như những chú rùa di chuyển đến hay đi khỏi ánh sáng mặt trời để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể một khi chúng nở.

Nghiên cứu trước đó kiểm tra một giống rùa khác cũng đã cho thấy phôi có thể di chuyển từ khu vực lạnh hơn đến khu vực ấm hơn trong trứng. Nhưng nhóm của Du đã đi một bước xa hơn, kiểm tra xem phôi có thể di chuyển ra khỏi khu vực nóng nguy hiểm giống như những con rùa trưởng thành không. Các nhà nghiên cứu đã đặt 125 trứng trong lồng ấp 26⁰C và chia ngẫu nhiên các trứng vào 5 nhóm. Các trứng bị làm nóng đến 29⁰C ở một bên dọc theo chiều dài, đặt gần trung điểm của trứng. Phôi trong trứng bị đốt nóng đến 29⁰C hay 30⁰C ở hai đầu trứng sẽ di chuyển đến những vùng ấm áp hơn. Nhưng trứng bị đốt nóng đến 33⁰C ở hai đầu trứng – nhiệt độ quá nóng cho sự phát triển của rùa – phôi sẽ di chuyển ra khỏi các điểm nóng.

Để xác định những con rùa nhỏ đang kiểm soát chuyển động của chúng bên trong trứng, nhóm đã ấp đến 41⁰C. Nhiệt độ bề mặt tại một đầu của C. reevesii được giữ ở 28⁰C, nhiệt độ tối ưu cho phôi phát triển. Sau 10 ngày, các nhà khoa học giết ngẫu nhiên một nửa số phôi đang phát triển, một tuần sau đó, họ đánh giá những thay đổi nếu có trong các vị trí ở tất cả phôi còn sống hay chết. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những phôi còn sống sẽ di chuyển đến đầu ấm của quả trứng, trái ngược với khá nhiều phôi chết – do đó điều này ngụ ý rằng một ít rùa thực sự chuyển mình bên trong trứng. Điều này gọi là hành vi điều nhiệt bên trong trứng, phổ biến trong các loài bò sát và cũng có lẽ ở loài chim. Điều này có thể có ích cho những loài đó khi khí hậu ấm lên bởi vì nó có thể giúp phôi tránh được nhiệt độ nóng nguy hiểm.

George Parsons, Giám đốc cấp cao của Ban Ngư học tại Bể cá John G. Shedd ở Chicago cũng hi vọng rằng kết quả của nghiên cứu sẽ giúp giữ lại nhiều loài bò sát, mặc dù ông không lạc quan mấy về việc phôi có thể tự cứu mình khỏi sự nóng lên toàn cầu. Ông nói: “Hành vi có thể đệm cho những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu nhưng chỉ ở một mức độ nhất định”. Và Parsons muốn thấy nhiều kết quả nghiên cứu hơn về những phát hiện mới liên quan đến xác định giới tính: “Các phôi sẽ có khuynh hướng tiến lại gần hay ra xa sức nóng?”.

Trong khi nghiên cứu được ca ngợi, Fredric Janzen, một nhà sinh thái học tại Đại học bang Iowa ở Ames đã đặt ra câu hỏi liệu các phát hiện này có tác động lên tỉ lệ giới tính rùa trong tự nhiên. Ông đã ghi nhận trên nhiều rùa tồn tại sự xác định giới tính phụ thuộc nhiệt độ, tỉ lệ giới tính của con non được xác định bởi nhiều nhân tố khác nhau như thực vật phủ trên tổ, nhiệt độ thời tiết nói chung và mức độ hormone steroid trong lòng đỏ trứng. Ông đã nói: “ Nếu đây là điểm chung giữa các loài rùa, điều đó có vẻ không để lại nhiều chỗ cho cơ chế điều hòa nhiệt độ của phôi để có tác động đáng kể lên việc xác định giới tính của con non”.

Nguyễn Thị Mỹ Phước
Theo Nature

Nghiên cứu cho thấy sự tương tác của tau và amyloid beta trong não có thể gây suy giảm nhận thức.

Alzheimer là bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến nhất. Bệnh Alzheimer được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1906 do bác sĩ tâm thần và thần kinh học người Đức Alois Alzheimer. Bệnh diễn tiến chậm và có thể gây tử vong. Trong nhiều năm, các nhà khoa học nghiên cứu về bệnh Alzheimer tập trung tìm hiểu hai protein tích lũy trong não của những người bị bệnh Alzheimer có thể góp phần gây ra bệnh. Các protein đó gồm amyloid beta tạo ra các mảng bám và protein tau tạo ra các đám rối thần kinh.

Bệnh Alzheimer đã được xác định là một bệnh liên quan đến sự gấp cuộn protein, do sự tích tụ các protein amyloid beta và protein tau gấp cuộn sai trong não. Ở bệnh Alzheimer, protein APP bị phân cắt thành các sợi amyloid beta, và các sợi này tạo nên các cụm tích tụ bên ngoài tế bào thần kinh dưới dạng mảng dày đặc gọi là mảng lão hóa. Bên cạnh đó protein tau bị thay đổi về mặt hóa học, trở nên phosphoryl hóa quá mức, nó bắt cặp với các sợi khác, tạo thành các đám rối sợi thần kinh và làm tan rã hệ thống vận chuyển của tế bào thần kinh.

Nhưng lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu bệnh Alzheimer đã tiến hành quan sát hai loại protein không phải một cách độc lập mà là sự tương tác của hai loại protein với nhau. Nghiên cứu được thực hiện trên mô não sau khi khám nghiệm tử thi bệnh nhân Alzheimer và trong não chuột mắc bệnh Alzheimer. Nghiên cứu phát hiện ra rằng sự tương tác giữa hai protein này có thể là chìa khóa cho căn bệnh Alzheimer. Khi những tương tác tăng lên, sự tiến triển của bệnh Alzheimer trở nên trầm trọng hơn.

Nghiên cứu được thực hiện bởi Hemachandra Reddy, tiến sĩ, nhà nghiên cứu của Trung tâm nghiên cứu linh trưởng quốc gia Oregon tại Đại học Khoa học và Sức khoẻ Oregon, công trình được công bố trong tháng 6 năm 2013 trên Tạp chí Bệnh Alzheimer (Journal of Alzheimer’s Disease).

Nghiên cứu cho thấy khi có sự tương tác giữa protein tau phosphoryl hóa và amyloid-beta, đặc biệt là ở dạng độc của nó, xảy ra tại các synap thần kinh, các synap thần kinh này sẽ bị tổn thương. Chính sự tổn thương đó có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức ở các bệnh nhân Alzheimer. Reddy, tác giả nghiên cứu, cho rằng phức hợp được hình thành giữa amyloid-beta và tau có thể ngăn chặn các giao tiếp thần kinh. Reddy cũng hướng đến việc tìm kiếm một phân tử có thể ức chế sự gắn kết của hai protein này ở các synap thần kinh, từ đó đưa ra hướng chữa trị cho bệnh Alzheimer.

Để tiến hành nghiên cứu, Reddy và nhóm của ông đã sử dụng ba loại chuột khác nhau, những con chuột này đều có những đặc điểm của bệnh Alzheimer, bao gồm việc có amyloid-beta và tau phosphoryl hóa trong não bộ. Reddy cũng phân tích mô não từ những người bị mắc bệnh Alzheimer sau khi chết. Reddy và Maria Manczak, tiến sĩ, một nhà nghiên cứu trong phòng thí nghiệm của Reddy, đã sử dụng các kháng thể nhận biết và bắt cặp đặc hiệu với amyloid-beta và tau phosphoryl hóa nhằm tìm kiếm các bằng chứng cho thấy sự tương tác của amyloid-beta và tau phosphoryl hóa. Họ đã tìm thấy phức hợp amyloid-beta/tau trong mô não bệnh Alzheimer của người cũng như trong não chuột mắc Alzheimer. Nhóm Reddy đồng thời nhận thấy rằng những vùng có nhiều phức hợp amyloid-beta/tau cũng chính là những vùng Alzheimer tiến triển mạnh nhất.

Reddy tìm thấy rất ít hoặc không có bằng chứng của sự tương tác tương tự trong các đối tượng đối chứng- những con chuột không có những đặc điểm của bệnh Alzheimer và mô não của những người không có bệnh Alzheimer. “Nhiều nghiên cứu bệnh Alzheimer đã được thực hiện để xem xét sự tương tác giữa amyloid-beta và tau,” Reddy nói. “Nhưng bài báo này là bài báo đầu tiên đưa ra những chứng cứ mạnh mẽ để chứng minh rằng có một sự tương tác giữa amyloid-beta và tau, và tương tác này có thể gây ra những tổn thương tại các synap thần kinh và gây suy giảm nhận thức ở những người bị bệnh Alzheimer. “

Reddy và công sự tiếp tục thực hiện những nghiên cứu để xác định các vấn đề quan trọng tiếp theo. Một là xác định vị trí gắn hoặc tương tác giữa amyloid-beta và tau, tìm hiểu nơi đầu tiên trong tế bào thần kinh tương tác của amyloid-beta và tau xảy ra. Hai là tìm ra một phương pháp để hạn chế tương tác đó và từ đó có thể ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh Alzheimer.

Lâm Thái Thành
Theo Neuroscience News

Nhiều cây thuốc châu Phi chứa các chất hóa học có thể ngăn ngừa sự di căn các tế bào ung thư. Đây là kết luận của các nhà nghiên cứu sau khi thực hiện tại phòng thí nghiệm Đại học Johannes Gutenberg University, Mainz (JGU). Các hợp chất từ cây sẽ được tiếp tục phân tích để đánh giá tiềm năng điều trị bệnh của chúng.

GS. Thomas Efferth của Viện Dược học và Sinh hóa – Khoa học liệu pháp sự sống tại đại học Mainz giải thích: “Các hoạt chất hiện diện trong các cây thuốc châu Phi có thể giết các tế bào ung thư đã kháng nhiều hơn một loại thuốc. Vì vậy, chúng là một điểm khởi đầu hoàn hảo trong việc phát triển những chiến lược điều trị ung thư mới khi tế bào ung thư không bị tác động bởi các tác nhân liệu pháp thường quy”. Trong 4 năm qua, GS. Efferth và TS. Sinh hóa Victor Keute của Đại học Dschang ở Cameroon đã nghiên cứu các hoạt chất trong các cây cỏ châu Phi như cây cúc gai (giant globe thistle), tiêu dại (wild pepper), cỏ mác (speargrass) và ớt Ethiopia (Ethiopian pepper).

Sự kháng đa thuốc là một trong những vấn đề gây lo ngại nhất trong liệu pháp điều trị ung thư vì trong những trường hợp như vậy hầu hết các thuốc trị ung thư chuẩn được sử dụng trong liệu pháp bị thất bại và cơ hội sống sót của bệnh nhân vì thế bị giảm đáng kể. Vấn đề không thể chỉ đơn giản được giải quyết bằng cách tăng liều điều trị vì nó cũng gây ra những tác dụng phụ nguy hiểm không mong muốn. GS Efferth nói thêm: “Chúng tôi đang tìm kiếm các chất có thể phá vỡ tính kháng thuốc của ung thư và không gây tác dụng phụ”, ông cũng làm việc với các cây thuốc được sử dụng trong đông y Trung Hoa.

Các đoạn rễ của cây cúc gai

Nhiều loại cây chứa các độc tố có tác dụng tự bảo vệ chống lại động vật ăn chúng và các bệnh do vi sinh vật. Trải qua hàng triệu năm tiến hóa trên mặt đất, các thực vật đã kiểm soát các phân tử xác định để giúp chúng bù đắp bất lợi chính của chúng khi đối mặt với kẻ thù, tức là tính bất động và thiếu một hệ thống miễn dịch. Thách thức cho các nhà dược học bây giờ là xác định chất từ thực vật nào là thuốc và chất nào là độc và nguy hiểm.

Trong dự án liên kết với Mainz, nhà khoa học người Cameroon Victor Kuete đã kiểm tra hơn 100 loại thực vật ở đất nước của ông và tác động gây độc của chúng lên tế bào ung thư. Được trao giải Humboldt Research Fellowship, bây giờ ông có thể tiếp tục và mở rộng nghiên cứu của mình như là một thành viên của nhóm nghiên cứu của Thomas Efferth tại Mainz. Efferth nói: “Chúng tôi đã tìm thấy các chất benzophenone và các chất hóa học thực vật khác có thể vượt qua các cơ chế kháng thuốc của ung thư và vì thế mở ra nhiều cơ hội mới cho nghiên cứu kế tiếp”.

Các nhà nghiên cứu đang tập trung vào 3 cơ chế kháng thuốc khác nhau. Sự kháng thuốc qua trung gian kênh vận chuyển, chúng ngăn chặn thuốc gây ra tác động do một cơ chất gọi là P-glycoprotein thúc đẩy sự bơm thuốc ra khỏi tế bào ung thư. Trong trường hợp sự kháng thuốc thông qua gen ức chế khối u, một đột biến trong protein p53 nghĩa là các tế bào ung thư không những không bị tiêu diệt mà còn trở nên kháng thuốc và tăng tính ác tính. Cuối cùng, sự kháng thuốc thông qua gen gây ung thư (oncogene), thụ thể nhân tố tăng trưởng biểu bì (epidermal growth factor receptor – EGFR) gửi tín hiệu vào trong tế bào làm cho khối u tăng trưởng nhanh hơn. Các nhà nghiên cứu tại Mainz có các mô hình tế bào của cả 3 cơ chế kháng thuốc, giúp họ có thể thử nghiệm tính hiệu quả của các chất thu từ thực vật.

Trong tổng số 8 công bố gần đây nhất của họ, nhóm nghiên cứu báo cáo rằng 4 hoạt chất benzophenone tự nhiên có thể ngăn chặn sự tăng sinh của các dòng tế bào ung thư được nghiên cứu, bao gồm cả các dòng kháng đa thuốc. “Benzophenone được tìm thấy là những chất có tiềm năng gây độc cần được nghiên cứu mở rộng với mục đích phát triển các loại thuốc tiêu diệt ung thư mới có hiệu quả tiêu diệt tế bào ung thư kháng thuốc” là lời khẳng định trên bài báo được công bố gần đây trong tạp chí khoa học Phytomedicine.

Một nghiên cứu được công bố vào tháng 6 của Đại học California mở ra phương pháp chẩn đoán cho các bệnh về rối loạn vận động thông qua hình ảnh chụp não bệnh nhân. Với các kết quả từ kĩ thuật chụp ảnh tán xạ và phép chiếu, các bác sĩ có thể chẩn đoán sớm các loại bệnh rối loạn và đưa ra liệu trình chữa trị và can thiệp thích hợp.

Nghiên cứu trong vòng 3 năm được tiến hành trên 72 bệnh nhân với các dấu hiệu rối loạn vận động lâm sàng nhất định. Sử dụng kỹ thuật ghi hình tán xạ tensor, những nhà nghiên cứu thành công trong phân loại bệnh nhân ra các nhóm bệnh với độ chính xác cao. Kết quả được công bố trên tạp chí Rối loạn Vận động (Journal Movement Disorders). Ông David Vaillancourt, phó giáo sư Khoa Ứng dụng Sinh lý học và Vận động học, cố vấn khoa học của đề tài cho biết “Mục đích nghiên cứu của đề tài là xác định các dấu hiệu riêng biệt ở não của từng loại bệnh, từ đó phân loại được chúng, điều mà trước đây không thực hiện được do sự trùng lắp các dấu hiệu lâm sàng giữa các bệnh”. “Không chỉ ở kỹ thuật hình ảnh, kết quả chẩn đoán từ dịch não tủy và máu cũng đem lại kết quả thành công tương tự”, ông cho biết thêm.

Hình ảnh chụp bằng phương pháp DTI thể hiện các vùng quan tâm khu vực Basal Ganglia.

Các loại bệnh rối loạn vận động như Parkinson, bệnh run, bệnh đa xơ cứng, chứng liệt trên nhân gia tăng (Progressive supranuclear palsy –PSP) cùng có các triệu chứng ban đầu giống nhau, điều này gây khó khăn cho việc chẩn đoán và điều trị, có thể ảnh hưởng đến diễn tiến bệnh sau này.

Kỹ thuật Diffusion tensor imaging – DTI là một kỹ thuật chẩn đoán không xâm lấn dựa trên nghiên cứu các phân tử nước trong não và xác định vùng quan trọng gây tổn thương đến vùng chất trắng hoặc chất xám của não. Vaillancourt và các cộng sự khảo sát vùng hạch đáy và tiểu não ở từng bệnh nhân và sử dụng thống kê để thực hiện phân loại. Thực hiện nhiều phương pháp thống kê và so sánh giữa các nhóm, nhóm nghiên cứu đã đưa ra được các điểm khác biệt giữa các loại bệnh rối loạn này.

Vaillancourt so sánh kết quả chẩn đoán thu được từ nhóm sẽ giúp việc chẩn đoán và phân loại bệnh nhân hiệu quả hơn và chính xác hơn như một bài kiểm tra lượng cholesterol thông thường. “Một bệnh nhân đến với chúng tôi với các dấu hiệu lâm sàng ban đầu phù hợp với nhóm bệnh về vận động, với các thông tin thu thập được sau đó, chúng tôi có thể phân loại được bệnh nhân với dấu hiệu run đặc biệt và bệnh Parkinson”.

Vaillancourt và nhóm nghiên cứu của ông đã thực hiện được rất nhiều nghiên cứu trong chương trình của Viện Quốc gia về các Rối loạn Thần kinh và Dấu hiệu sinh học của bệnh Parkinson. Nhóm tiếp tục thực hiện các nghiên cứu dài hạn về dấu hiệu sinh học của bệnh Parkinson trên 150-180 người bệnh trong vài năm tới. Nhóm hướng đến sử sụng DTI và các kỹ thuật MRI khác để phân loại và theo dõi tiến trình của bệnh Parkinson.

Lê Minh Dũng
Theo ScienceDaily