Nghiên cứu cho thấy sự tương tác của tau và amyloid beta trong não có thể gây suy giảm nhận thức.
Alzheimer là bệnh thoái hóa thần kinh phổ biến nhất. Bệnh Alzheimer được phát hiện lần đầu tiên vào năm 1906 do bác sĩ tâm thần và thần kinh học người Đức Alois Alzheimer. Bệnh diễn tiến chậm và có thể gây tử vong. Trong nhiều năm, các nhà khoa học nghiên cứu về bệnh Alzheimer tập trung tìm hiểu hai protein tích lũy trong não của những người bị bệnh Alzheimer có thể góp phần gây ra bệnh. Các protein đó gồm amyloid beta tạo ra các mảng bám và protein tau tạo ra các đám rối thần kinh.
Bệnh Alzheimer đã được xác định là một bệnh liên quan đến sự gấp cuộn protein, do sự tích tụ các protein amyloid beta và protein tau gấp cuộn sai trong não. Ở bệnh Alzheimer, protein APP bị phân cắt thành các sợi amyloid beta, và các sợi này tạo nên các cụm tích tụ bên ngoài tế bào thần kinh dưới dạng mảng dày đặc gọi là mảng lão hóa. Bên cạnh đó protein tau bị thay đổi về mặt hóa học, trở nên phosphoryl hóa quá mức, nó bắt cặp với các sợi khác, tạo thành các đám rối sợi thần kinh và làm tan rã hệ thống vận chuyển của tế bào thần kinh.
Nhưng lần đầu tiên, các nhà nghiên cứu bệnh Alzheimer đã tiến hành quan sát hai loại protein không phải một cách độc lập mà là sự tương tác của hai loại protein với nhau. Nghiên cứu được thực hiện trên mô não sau khi khám nghiệm tử thi bệnh nhân Alzheimer và trong não chuột mắc bệnh Alzheimer. Nghiên cứu phát hiện ra rằng sự tương tác giữa hai protein này có thể là chìa khóa cho căn bệnh Alzheimer. Khi những tương tác tăng lên, sự tiến triển của bệnh Alzheimer trở nên trầm trọng hơn.
Nghiên cứu được thực hiện bởi Hemachandra Reddy, tiến sĩ, nhà nghiên cứu của Trung tâm nghiên cứu linh trưởng quốc gia Oregon tại Đại học Khoa học và Sức khoẻ Oregon, công trình được công bố trong tháng 6 năm 2013 trên Tạp chí Bệnh Alzheimer (Journal of Alzheimer’s Disease).
Nghiên cứu cho thấy khi có sự tương tác giữa protein tau phosphoryl hóa và amyloid-beta, đặc biệt là ở dạng độc của nó, xảy ra tại các synap thần kinh, các synap thần kinh này sẽ bị tổn thương. Chính sự tổn thương đó có thể dẫn đến sự suy giảm nhận thức ở các bệnh nhân Alzheimer. Reddy, tác giả nghiên cứu, cho rằng phức hợp được hình thành giữa amyloid-beta và tau có thể ngăn chặn các giao tiếp thần kinh. Reddy cũng hướng đến việc tìm kiếm một phân tử có thể ức chế sự gắn kết của hai protein này ở các synap thần kinh, từ đó đưa ra hướng chữa trị cho bệnh Alzheimer.
Để tiến hành nghiên cứu, Reddy và nhóm của ông đã sử dụng ba loại chuột khác nhau, những con chuột này đều có những đặc điểm của bệnh Alzheimer, bao gồm việc có amyloid-beta và tau phosphoryl hóa trong não bộ. Reddy cũng phân tích mô não từ những người bị mắc bệnh Alzheimer sau khi chết. Reddy và Maria Manczak, tiến sĩ, một nhà nghiên cứu trong phòng thí nghiệm của Reddy, đã sử dụng các kháng thể nhận biết và bắt cặp đặc hiệu với amyloid-beta và tau phosphoryl hóa nhằm tìm kiếm các bằng chứng cho thấy sự tương tác của amyloid-beta và tau phosphoryl hóa. Họ đã tìm thấy phức hợp amyloid-beta/tau trong mô não bệnh Alzheimer của người cũng như trong não chuột mắc Alzheimer. Nhóm Reddy đồng thời nhận thấy rằng những vùng có nhiều phức hợp amyloid-beta/tau cũng chính là những vùng Alzheimer tiến triển mạnh nhất.
Reddy tìm thấy rất ít hoặc không có bằng chứng của sự tương tác tương tự trong các đối tượng đối chứng- những con chuột không có những đặc điểm của bệnh Alzheimer và mô não của những người không có bệnh Alzheimer. “Nhiều nghiên cứu bệnh Alzheimer đã được thực hiện để xem xét sự tương tác giữa amyloid-beta và tau,” Reddy nói. “Nhưng bài báo này là bài báo đầu tiên đưa ra những chứng cứ mạnh mẽ để chứng minh rằng có một sự tương tác giữa amyloid-beta và tau, và tương tác này có thể gây ra những tổn thương tại các synap thần kinh và gây suy giảm nhận thức ở những người bị bệnh Alzheimer. “
Reddy và công sự tiếp tục thực hiện những nghiên cứu để xác định các vấn đề quan trọng tiếp theo. Một là xác định vị trí gắn hoặc tương tác giữa amyloid-beta và tau, tìm hiểu nơi đầu tiên trong tế bào thần kinh tương tác của amyloid-beta và tau xảy ra. Hai là tìm ra một phương pháp để hạn chế tương tác đó và từ đó có thể ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh Alzheimer.
Lâm Thái Thành
Theo Neuroscience News
