Phôi dịch chuyển trong trứng để điều chỉnh nhiệt độ – yếu tố quyết định giới tính ở rùa.
Rùa ao Trung Quốc loại nhỏ (Chinemys reevesii) có thể điều hòa nhiệt độ cơ thể trước khi nở.
Chinemys reevesii bắt đầu tự chủ từ rất sớm. Một nghiên cứu đăng trên Biology Letters cho thấy phôi của loài bò sát này có thể di chuyển xung quanh trong trứng để điều hòa nhiệt độ cơ thể và tiếp theo là giới tính của mình. Wei-Guo Du, nhà sinh thái học ở Học viện Khoa học Trung Quốc – Bắc Kinh và là trưởng nhóm thực hiện nghiên cứu cho biết: “Kết quả của chúng tôi cho thấy nhiều động vật có thể chủ động chọn lựa vận mệnh cho mình ngay cả ở giai đoạn rất sớm của phôi”.
Phát hiện này chống lại giả định từ lâu cho rằng nhiệt độ phôi của bò sát được xác định chỉ bởi môi trường nơi mà rùa mẹ đẻ trứng. Đối với C. reevesii, phôi phát triển trong điều kiện mát chủ yếu mang giới tính đực, trong khi những phôi phát triển trong điều kiện ấm hơn mang giới tính cái.
Vị trí
Du và cộng sự cho thấy phôi C. reevesii đã điều chỉnh nhiệt độ của chúng bằng cách di chuyển đến những điểm nóng hay lạnh bên trong trứng giống như những chú rùa di chuyển đến hay đi khỏi ánh sáng mặt trời để điều chỉnh nhiệt độ cơ thể một khi chúng nở.
Nghiên cứu trước đó kiểm tra một giống rùa khác cũng đã cho thấy phôi có thể di chuyển từ khu vực lạnh hơn đến khu vực ấm hơn trong trứng. Nhưng nhóm của Du đã đi một bước xa hơn, kiểm tra xem phôi có thể di chuyển ra khỏi khu vực nóng nguy hiểm giống như những con rùa trưởng thành không. Các nhà nghiên cứu đã đặt 125 trứng trong lồng ấp 260C và chia ngẫu nhiên các trứng vào 5 nhóm. Các trứng bị làm nóng đến 290C ở một bên dọc theo chiều dài, đặt gần trung điểm của trứng. Phôi trong trứng bị đốt nóng đến 290C hay 300C ở hai đầu trứng sẽ di chuyển đến những vùng ấm áp hơn. Nhưng trứng bị đốt nóng đến 330C ở hai đầu trứng – nhiệt độ quá nóng cho sự phát triển của rùa – phôi sẽ di chuyển ra khỏi các điểm nóng.
Để xác định những con rùa nhỏ đang kiểm soát chuyển động của chúng bên trong trứng, nhóm đã ấp đến 410C. Nhiệt độ bề mặt tại một đầu của C. reevesii được giữ ở 280C, nhiệt độ tối ưu cho phôi phát triển. Sau 10 ngày, các nhà khoa học giết ngẫu nhiên một nửa số phôi đang phát triển, một tuần sau đó, họ đánh giá những thay đổi nếu có trong các vị trí ở tất cả phôi còn sống hay chết. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những phôi còn sống sẽ di chuyển đến đầu ấm của quả trứng, trái ngược với khá nhiều phôi chết – do đó điều này ngụ ý rằng một ít rùa thực sự chuyển mình bên trong trứng. Điều này gọi là hành vi điều nhiệt bên trong trứng, phổ biến trong các loài bò sát và cũng có lẽ ở loài chim. Điều này có thể có ích cho những loài đó khi khí hậu ấm lên bởi vì nó có thể giúp phôi tránh được nhiệt độ nóng nguy hiểm.
George Parsons, Giám đốc cấp cao của Ban Ngư học tại Bể cá John G. Shedd ở Chicago cũng hi vọng rằng kết quả của nghiên cứu sẽ giúp giữ lại nhiều loài bò sát, mặc dù ông không lạc quan mấy về việc phôi có thể tự cứu mình khỏi sự nóng lên toàn cầu. Ông nói: “Hành vi có thể đệm cho những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu nhưng chỉ ở một mức độ nhất định”. Và Parsons muốn thấy nhiều kết quả nghiên cứu hơn về những phát hiện mới liên quan đến xác định giới tính: “Các phôi sẽ có khuynh hướng tiến lại gần hay ra xa sức nóng?”.
Trong khi nghiên cứu được ca ngợi, Fredric Janzen, một nhà sinh thái học tại Đại học bang Iowa ở Ames đã đặt ra câu hỏi liệu các phát hiện này có tác động lên tỉ lệ giới tính rùa trong tự nhiên. Ông đã ghi nhận trên nhiều rùa tồn tại sự xác định giới tính phụ thuộc nhiệt độ, tỉ lệ giới tính của con non được xác định bởi nhiều nhân tố khác nhau như thực vật phủ trên tổ, nhiệt độ thời tiết nói chung và mức độ hormone steroid trong lòng đỏ trứng. Ông đã nói: “ Nếu đây là điểm chung giữa các loài rùa, điều đó có vẻ không để lại nhiều chỗ cho cơ chế điều hòa nhiệt độ của phôi để có tác động đáng kể lên việc xác định giới tính của con non”.
Nguyễn Thị Mỹ Phước
Theo Nature
