Các nhà khoa học Melbourne đã khám phá một cách mới bảo vệ khả năng sinh sản của nữ giới mang lại hy vọng cho những phụ nữ bị ảnh hưởng khả năng sinh sản do những tác dụng phụ của liệu pháp điều trị ung thư hoặc ở thời kỳ tiền mãn kinh.
Phương pháp này được các nhà khoa học từ viện nghiên cứu Walter và Eliza Hall Institute, đại học Monash và viện nghiên cứu y khoa Prince Henry khám phá ra trong quá trình nghiên cứu về cách chết đi của những tế bào trứng.
Họ đã tìm ra hai protein chuyên biệt PUMA và NOXA, là nguyên nhân làm cho trứng trong buồng trứng chết đi. Những phát hiện này có thể dẫn đến những chiến lược mới nhằm bảo vệ khả năng sinh sản của phụ nữ bằng cách khóa hoạt động của hai protein này.
Theo giáo sư Clare Scott từ viện Eliza Hall và Walter, nghiên cứu chỉ ra rằng: khi DNA của tế bào trứng bị hư hỏng sau khi tiếp xúc với phóng xạ hoặc hóa liệu pháp (trong việc điều trị một số bệnh ung thư) thì hai protein là PUMA và NOXA sẽ khởi sự cái chết của những tế bào trứng bị tổn thương. Việc trứng bị chết đi làm cho bệnh nhân nữ bị ung thư không thụ thai được.
“PUMA và NOXA kích hoạt sự chết của tế bào cũng như cần thiết trong cái chết của nhiều dạng tế bào khác nhau trong đáp ứng với sự phá vỡ DNA. Quá trình loại bỏ những tế bào bị phá hủy này là một quá trình tự nhiên rất quan trọng trong việc duy trì sự khỏe mạnh, nhưng đối với phụ nữ đang điều trị ung thư nó có thể trở thành vấn đề lớn vì dẫn đến vô sinh”.
Phó giáo sư Scott, tiến sĩ Ewa Michalak và giáo sư Andreas Strasser từ viện Walter và Eliza Hall cùng với giáo sư Jeffrey Kerr từ đại học Monash và tiến sĩ Karla Hutt và giáo sư Jock Findlay từ viện nghiên cứu y khoa Prince Henry đã tập trung nghiên cứu của họ lên những tế bào trứng được gọi là noãn bào nang trứng nguyên thủy, chúng chịu trách nhiệm sản xuất trứng cho phụ nữ. Số lượng thấp của những noãn này có thể là nguyên nhân của mãn kinh sớm. Những phát hiện của họ được đăng online trên tạp chí Molecular Cell.
Phó giáo sư Scott phát biểu rằng khi những tế bào sản xuất trứng này bị mất protein PUMA, chúng không chết sau khi bị phơi nhiễm với liệu pháp phóng xạ. “thông thường mọi người luôn muốn những tế bào bị hư hỏng này chết đi để tránh tạo ra những thế hệ con cái bất thường”. “Chúng tôi thật sự bất ngờ vì nhận thấy những tế bào này không những vẫn tồn tại khi bị phơi nhiễm phóng xạ mà chúng còn có khả năng sửa chửa những DNA bị hư hỏng. Ngoài ra chúng còn có khả năng sản sinh ra những tế bào trứng có khả năng thụ tinh để tạo ra những thế hệ con cái khỏe mạnh. Khi những tế bào này mất luôn cả protein NOXA, chúng thậm chí còn được bảo vệ tốt hơn dưới tác động của phóng xạ”.
“ Chúng tôi thật sự mong muốn được nhìn thấy những thế hệ con cháu khỏe mạnh có thể được tạo ra từ những tế bào này, điều này có nghĩa là trong tương lai, công nghệ dược phẩm ứng dụng việc khóa chức năng của của PUMA có thể được sử dụng để ngăn chặn tế bào trứng chết trong những bệnh nhân trải qua hóa trị hay xạ trị. Những kết quả của chúng tôi cho thấy rằng có thể duy trì khả năng sinh sản của những bệnh nhân này”, phó giáo sư Scott phát biểu.
Một trong những người đứng đầu của nghiên cứu đồng thời cũng là trưởng nhóm sinh học sinh sản cá thể cái, giáo sư Jock Findlay ở viện Prince Henry nói rằng nghiên cứu này cũng liên quan đến việc làm trì hoãn thời kỳ mãn kinh vì thời gian mãn kinh bị ảnh hưởng bởi số lượng tế bào trứng mà một cá thể cái có được . Sự can thiệp làm chậm sự mất mát những tế bào trứng từ buồng trứng có thể làm chậm thời kỳ tiền mãn kinh. Cùng với việc kéo dài khả năng sinh sản ở cá thể cái, những liệu pháp điều trị tương tự có thể làm giảm các triệu chứng liên quan đến thời kỳ mãn kinh chẳng hạn như bệnh tim, chứng loãng xương.
Kim Nguyền (Trợ giảng BM. Sinh lý học và Công nghệ Sinh học Động vật)
ntknguyen@hcmus.edu.vn
