CÁC TẾ BÀO MIỄN DỊCH CÓ THỂ GÂY CHẾT CÁC TẾ BÀO THẦN KINH TRONG NÃO
Vùng liềm đen – substania nigra ở não giữa với các tế bào sản xuất dopamine là trung tâm kiểm soát hầu hết sự chuyển động của cơ thể. Sự chết đi của các tế bào thần kinh này là nguyên nhân chính gây ra bệnh Parkinson với các triệu chứng chuyên biệt là cử động chậm, run rẩy và cứng cơ. Nguyên nhân gây nên bệnh này vẫn được làm rõ, chỉ có thể chỉ ra các nguyên nhân nguy cơ dựa trên các nghiên cứu dịch tể. Nghiên cứu mới của Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Đức cho thấy hệ tế bào miễn dịch ngoại biên từ máu vào não có thể góp phần gây chết cho các tế bào tiết dopamine trên.
Các nghiên cứu gần đây cho thấy các phản ứng viêm trong não là nguyên nhân quan trọng gây ra bệnh Parkinson ở người. Nhưng vẫn chưa xác định được các phản ứng viêm xuất phát từ trong não hay từ hệ miễn dịch bẩm sinh của cơ thể. Để giải quyết câu hỏi này, nhóm nghiên cứu của GS TS Ana Martin-Villalba thực hiện nghiên cứu với mục tiêu là thụ thể CD95 và ligand của nó CD95L. Cặp đôi thụ thể ligand CD95 là thụ thể “chết” đã được phát hiện có liên quan đến các tế bào thần kinh chết trong bệnh Parkinson.
Thí nghiệm được thực hiện trên các mô hình chuột gây đột biến không biểu hiện các gene CD95 trong tế bào sản xuất dopamine của não hoặc CD95L của các tế bào dòng tủy. Các con chuột được cảm ứng với MPTP, một chất gây chết đặc hiệu cho các tế bào tiết dopamine. Kết quả cho thấy thụ thể CD95 không có vai trò ảnh hưởng đến hiệu quả gây chết tế bào của MPTP. Nhưng một kết quả hoàn toàn ngược lại là sự không biểu hiện của ligand CD95L của nó biểu hiện trên các tế bào dòng tủy như tế bào đơn nhân, đại thực bào, bạch cầu trung tính và tế bào thần kinh đệm làm giảm đáng kể tác động của MPTP lên tế bào tiết dopamine trong não. Một thí nghiệm khác được thực hiện với dược chất APG112 có tác dụng ức chế hoạt động của ligand CD95L cũng cho kết quả giảm tác dụng gây chết tế bào thần kinh của MPTP. Cả hai thí nghiệm đều cho thấy có sự giảm đáng kể lượng các loại tế bào miễn dịch đi đến các vùng trong não. Các thí nghiệm tiếp theo chứng minh rằng sự giảm hoạt động của ligand CD95L làm giảm khả năng di cư của các tế bào hệ miễn dịch đi qua hàng rào máu não đến vùng liềm đen và kích hoạt các phản ứng gây chết tế bào tiết dopamine.
Các kết quả trên mô hình chuột trên cũng được nhận thấy ở người bị bệnh Parkinson. Chỉ số lượng tế bào đơn nhân (monocytes) trong mẫu máu người bệnh Parkinson cao hơn hẳn so với người bình thường, đặc biệt là ở những người giai đoạn bệnh nghiêm trọng. Nhưng các nhà khoa học vẫn chưa xác định được liệu rằng các tế bào đơn nhân này có xâm nhập vào trong não người như ở chuột hay không.
GS.TS Martin-Villalba cho biết: “Theo những kết quả này, những dược chất ức chế ligand CD95L có thể làm giảm các triệu chứng bệnh Parkinson ở người như ở chuột.” Dược chất được sử dụng trong nghiên cứu hiện nay đang được thử nghiệm ở Pha II của lâm sàng mở ra hi vọng cho chữa trị hiệu quả bệnh Parkinson cũng như các bệnh thoái hóa thần kinh khác.
(A) Các tế bào thần kinh đệm dương tính với tdTomato, tế bào đơn nhân âm tính tdTomato.
(B) Các tế bào đơn nhân CD11b+/tdTomato- xâm nhập trong vùng não.
(C) Kết quả định lượng tế bào đơn nhân monocytes xâm nhập vùng liềm đen ở lô chuột tiêm MPTP và lô chuột liêm MPTP và APG112.
Lê Minh Dũng
Theo neuroscientistnews.com
Link bài báo: http://www.neuroscientistnews.com/research-news/migrating-immune-cells-promote-nerve-cell-demise-brain
