Hơn 35.000 người ở Mỹ chết vì bệnh gan mỗi năm. Gần đây, một loại virus được biến đổi có thể giúp phục hồi gan bệnh bằng cách biến các tế bào xấu thành tốt. Việc điều trị virus mới nhắm đến bệnh lý xơ hoá gan, xơ gan tiến triển dẫn đến suy gan. Một ngày nào đó, việc điều trị này sẽ có thể mang lại cuộc sống cho hàng ngàn người bị suy gan.
Suy gan xảy ra khi các tế bào gan (hepatocyte) khỏe mạnh bị hư hại do rượu và bệnh tật. Những khoảng trống để lại khi các tế bào này chết đi được lấp đầy bằng nguyên bào sợi cơ (myofibroblast), tạo nên mô sẹo từ collagen. Cuối cùng, khi gan không thể tạo ra các tế bào gan mới một cách nhanh chóng đủ để chống lại các thiệt hại gây ra bởi mô sẹo và sự mất tế bào, gan sẽ trở nên xơ và suy thoái chức năng.
Sự tạo thành mô sẹo trong gan
Holger Willenbring thuộc Đại học California, San Francisco, và các đồng nghiệp của ông đã tìm ra một cách để biến đổi myofibroblast thành những tế bào gan khỏe mạnh, bằng cách sử dụng một hỗn hợp các “công tắc” gen, được gọi là các yếu tố phiên mã (transcription factor).
Vấn đề bây giờ là làm sao để một lá gan bị sẹo có thể được nhận các yếu tố phiên mã này? Câu trả lời chính là những cấu trúc không sống, virus.
Họ đóng gói một virus liên quan đến cảm lạnh, được gọi là virus liên hợp adeno hoặc AAV, với các yếu tố phiên mã và sử dụng nó để xâm nhiễm vào các myofibroblast ở gan chuột bị hư hỏng. Một khi virus vào bên trong myofibroblast, chúng sẽ mang theo các yếu tố phiên mã, giúp biến đổi các tế bào này thành tế bào gan.
Liệu pháp này làm tăng số lượng các tế bào gan khỏe mạnh ở chuột, cũng như giảm lượng collagen trong gan chỉ còn khoảng một phần ba so với bình thường Willenbring nói: “Chúng tôi nghĩ rằng sự kết hợp của việc tăng số lượng tế bào gan cũng như giảm collagen là phương pháp hứa hẹn nhất để điều trị bệnh xơ gan”.
Phát hiện mới này có ý nghĩa khích lệ và tạo tiền đề cho tương lai. Vanessa Hebditch, Giám đốc truyền thông và chính sách ở British Liver Trust cho biết: “Vector sử dụng trong nghiên cứu này đã từng được sử dụng để điều trị các bệnh trên người khác, vì vậy, đây là một cách tiếp cận đầy hứa hẹn.” (Vector: phương tiện mang gen để chuyển vào trong tế bào, ở đây là virus)
Ngoài ra, nhiều phương pháp điều trị khác bằng cách tái tạo gan cũng đang được phát triển, một số dựa trên các tế bào gốc, còn những phương pháp khác lại nhắm đến mục đích tạo ra các cơ quan thay thế.
Xem chi tiết hơn tại bài báo nghiên cứu:
In Vivo Hepatic Reprogramming of Myofibroblasts with AAV Vectors as a Therapeutic Strategy for Liver Fibrosis. Cell Stem Cell.
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27257763
Đặng Thanh Long
Theo New Scientist
Leave a Reply